Hội chứng Guillain - Barre - Nguyên nhân, phương pháp điều trị

Hội chứng Guillain – Barre là gì?

Hội chứng Guillain – Barre là một rối loạn hiếm gặp, trong đó hệ miễn dịch tự tấn công vào các dây thần kinh của cơ thể. Yếu cơ và dị cảm các đầu chi thường là những triệu chứng xuất hiện đầu tiên.

Các triệu chứng trên nhanh chóng lan rộng, thậm chí làm tê liệt toàn bộ cơ thể. Ở thể nặng nhất hội chứng Guillain – Barre là một tình trạng cấp cứu. Bệnh nhân mắc hội chứng Guillain – Barre cần phải nhập viện để điều trị.

Nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng Guillain – Barre vẫn chưa được biết rõ, nhưng nó thường khởi phát sau một nhiễm khuẩn chẳng hạn như là nhiễm khuẩn đường hô hấp hoặc viêm dạ dày ruột do virus.

Hiện giờ chưa có biện pháp điều trị hoàn toàn đối với hội chứng Guillain – Barre, nhưng những điều trị đang áp dụng hiện nay giúp giảm nhẹ triệu chứng và rút ngắn thời gian bị bệnh. Đa số bệnh nhân sẽ hồi phục sau khi mắc hội chứng Guillain – Barre, tuy nhiên một số người sẽ bị di chứng, chẳng hạn như yếu cơ, tê bì, mệt mỏi.

May mắn thay, hội chứng Guillain – Barre là tương đối hiếm, ảnh hưởng đến chỉ có 1 hoặc 2 người trên 100.000.

Triệu chứng của hội chứng Guillain – Bare

Yếu do liệt mềm chiếm ưu thế ở hầu hết bệnh nhân mắc hội chứng Guillain-Barré; nó luôn nổi bật hơn các bất thường về cảm giác và có thể nổi bật nhất ở gần. Triệu chứng yếu cơ đối xứng và dị cảm thường bắt đầu ở hai chân và lan dần tới hai tay. Đôi khi các triệu chứng này lại bắt đầu ở hai tay hoặc đầu. Ở 90% bệnh nhân, triệu chứng yếu cơ diễn ra nặng nhất ở tuần thứ 3 đến thứ 4. Phản xạ gân xương bị mất. Thường không có rối loạn cơ tròn. Yếu cơ kéo dài trong một khoảng thời gian nhưng tình trạng nặng thường xảy ra trong một vài tuần, sau đó đỡ dần.

Cơ mặt và cơ hầu họng yếu ở > 50% số bệnh nhân bị bệnh nặng. Bệnh có thể dẫn tới tình trạng mất nước và suy dinh dưỡng. Có khoảng 5-10% trường hợp bị liệt cơ hô hấp, cần phải đặt nội khí quản và thở máy.

Một vài bệnh nhân (có thể là trường hợp biến thể) có rối loạn chức năng tự động đe dọa đến tính mạng, gây ra sự biến động huyết áp, tăng tiết ADH không thích hợp, loạn nhịp tim, liệt ruột, bí tiểu, và một số thay đổi đồng tử.

Một thể bất thường khác (Thể Fisher, hội chứng Miller – Fisher) gây ra liệt cơ vận nhãn, thất điều, mất phản xạ).

Các triệu chứng của bệnh nhân mắc hội chứng Guillain – Barre thường tiến triển đến mức tối đa trong vòng từ hai tới bốn tuần sau khi xuất hiện.

Các biến chứng của hội chứng Guillain – Barre

Hội chứng Guillain – Barre tác động lên các dây thần kinh, do đó có thể gây nên các biến chứng sau:

Khó thở: yếu hoặc liệt cơ có thể lan đến các cơ hô hấp và đe dọa tính mạng bệnh nhân. Có đến 30% số bệnh nhân mắc hội chứng Guillain – Barre cần phải can thiệp thở máy trong quá trình nằm viện điều trị.
Di chứng mất cảm giác hoặc dị cảm: đa số bệnh nhân sẽ hồi phục hoàn toàn hoặc chỉ bị di chứng nhẹ (yếu cơ, mất cảm giác, dị cảm).
Vấn đề tim mạch: huyết áp dao động và rối loạn nhịp tim thường hay xuất hiện trong hội chứng Guillain – Barre.
Đau: một nửa số bệnh nhân mắc hội chứng Guillain – Barre bị đau thần kinh mức độ nặng, nhưng có đáp ứng với thuốc giảm đau.
Rối loạn hoạt động bàng quang, đại tràng: táo bón, bí tiểu có thể gặp trong hội chứng Guillain – Barre.
Huyết khối: những bệnh nhân bị liệt hoàn toàn do hội chứng Guillain – Barre đối mặt với nguy cơ xuất hiện huyết khối.
Loét do tì đè: bệnh nhân nằm lâu (vì liệt) dễ bị loét do tì đè. Thường xuyên thay đổi tư thế cho bệnh nhân để hạn chế biến chứng này.
Tái phát: khoảng 3% bệnh nhân bị tái phát.

Dù hiếm, nhưng bệnh nhân vẫn có thể sẽ bị tử vong bởi hội chứng Guillain – Barre do hội chứng suy hô hấp và nhồi máu cơ tim.

Nguyên nhân gây nên hội chứng Guillain – Barre

Hầu hết những người bị hội chứng Guillain – Barre trải nghiệm điểm yếu của họ quan trọng nhất trong vòng ba tuần sau khi các triệu chứng bắt đầu. Trong một số trường hợp, dấu hiệu và triệu chứng có thể tiến triển rất nhanh với tình trạng tê liệt hoàn toàn hai chân, cánh tay và cơ hô hấp trong suốt vài giờ.

Nguyên nhân chính xác của hội chứng Guillain – Barre là chưa biết. Trong khoảng 60 phần trăm trường hợp, nhiễm trùng ảnh hưởng đến cả hai phổi hoặc đường tiêu hóa đi trước các rối loạn. Nhưng các nhà khoa học không biết tại sao nhưvậy có thể dẫn đến hội chứng Guillain – Barre cho một số người và không cho người khác. Nhiều trường hợp xuất hiện xảy ra mà không có bất kỳ gây nên.

Yếu tố nguy cơ

Hội chứng Guillain – Barre có thể ảnh hưởng đến tất cả các nhóm tuổi, nhưng có nguy cơ lớn hơn nếu:

Là một người thanh niên.
Là một người cao niên.
Guillain – Barre có thể được kích hoạt bằng cách:
Phổ biến nhất, nhiễm trùng với campylobacter, một loại vi khuẩn thường được tìm thấy trong thực phẩm chưa nấu chín, đặc biệt là gia cầm.
Phẫu thuật.
Epstein – Barr virus.
Bệnh Hodgkin.
Bạch cầu đơn nhân.
HIV, virus gây bệnh AIDS.
Hiếm khi, bệnh dại hoặc chủng ngừa cúm.

Phân loại hội chứng Guillain – Barre

Hội chứng Guillain – Barre không phải là một rối loạn đơn dạng, mà là một tập hợp các dạng khác nhau, bao gồm:

Bệnh lý viêm đa dây thần kinh hủy myelin cấp tính (Acute inflammatory demyelinating polyradiculoneuropathy – AIDP): là dạng hay gặp nhất, với biểu hiện là yếu cơ bắt đầu từ phần dưới cơ thể sau đó lan lên trên.
Hội chứng Miller Fisher (Miller Fisher syndrome – MFS): liệt bắt đầu xuất hiện từ mắt, có thể xuất hiện biểu hiện đi không vững.
Bệnh lý sợi trục thần kinh vận động cấp (acute motor axonal neuropathy – AMAN) và bệnh lý sợi trục thần kinh vận động – cảm giác cấp (acute motor-sensory axonal neuropathy – AMSAN).

Cần đến gặp bác sĩ khi

Gọi cho bác sĩ nếu có ngứa nhẹ ở ngón chân hoặc ngón tay mà có vẻ lan truyền hoặc trở nên tệ hơn.
Tìm kiếm sự cấp cứu y tế giúp đỡ nếu có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nghiêm trọng sau đây:
Ngứa ran bắt đầu vào chân hoặc ngón chân và tăng dần lên qua cơ thể.
Ngứa ran hoặc điểm yếu đó là lây lan nhanh chóng.
Ngứa ran liên quan đến cả hai tay và chân.
Khó khăn bắt hơi thở.
Nghẹn nước bọt.

Hội chứng Guillain – Barre là một căn bệnh nghiêm trọng đòi hỏi phải nhập viện ngay lập tức vì tốc độ nhanh chóng tại đó nó nặng hơn. Việc điều trị thích hợp là bắt đầu sớm hơn, thì tốt hơn các cơ hội của một kết quả tốt.

Phương pháp điều trị hội chứng Guillain – Barre

Hiện chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn cho hội chứng Guillain – Barre, nhưng hai phương pháp điều trị dưới đây giúp đẩy nhanh tốc độ hồi phục và làm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh:

Lọc huyết tương
Liệu pháp miễn dịch

Hai phương pháp trên có hiệu lực ngang nhau, tuy nhiên sử dụng cả hai phương pháp cùng lúc hoặc nối tiếp nhau không mang lại lợi ích tốt hơn so với chỉ sử dụng một phương pháp.

Trong quá trình điều trị, các thuốc khác cũng sẽ được chỉ định như thuốc giảm đau, thuốc phòng ngừa hình thành huyết khối…

Bệnh nhân mắc hội chứng Guillain – Barre cần điều trị vật lý trị liệu trong suốt quá trình điều trị và trong giai đoạn hồi phục.