Chỉ định thay khớp háng khi nào?
Nguyên nhân thường gặp nhất gây khuyết tật và đau khớp háng mãn tính là do viêm khớp. Viêm xương khớp, viêm khớp dạng thấp và viêm khớp sau chấn thương là những dạng thường gặp nhất của bệnh này.
- Hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi, gặp do:
- Sau gãy cổ xương đùi hoặc sai khớp háng.
- Hoại tử chỏm không rõ nguyên nhân.
- Do trượt chỏm xương đùi.
- Các bệnh hemoglobin (bệnh hồng cầu hình liềm…).
- Do sử dụng corticoid kéo dài.
- Do nghiện rượu.
- Không liền xương sau gãy cổ xương đùi hay gãy khối mấu chuyển kèm hoại tử chỏm.
- Sau viêm khớp mủ hoặc viêm xương
- Sau lao khớp háng.
- Sai khớp hoặc bán sai khớp háng bẩm sinh.
- Dính khớp hoặc khớp giả.
- U đầu trên xương đùi hay ổ cối.
- Dị tật di truyền: ví dụ bệnh loạn sản sụn
Các vấn đề chung sau phẫu thuật thay khớp háng
- Thuyên tắc huyết khối
- Dáng đi trendelenburg (yếu cơ mông nhỡ)̣
- Chênh lệch chiều dài chi
- Co rút gập hông
- Dáng đi sai
- Khiếm khuyết thăng bằng và giữ vững tư thế
- Giảm vận động chức năng (dịch chuyển, đi lại) (do loại phẫu thuật…)
Điều trị vật lý trị liệu/ phục hồi chức năng sau thay khớp háng
Trước phẫu thuật:
- Hô hấp
- Gia tăng sức mạnh nhóm cơ vùng khớp háng, vùng gối
- Hướng dẫn cách sử dụng dụng cụ trợ giúp di chuyển phù hợp (VD: khung đi, nạng)
- Hướng dẫn chương trình VLTL cho ngày đầu sau phẫu thuật
- Hướng dẫn tự xoay trở ngăn ngừa loét do tỳ đè
Sau phẫu thuật:
Sau phẫu thuật không cần bất động khớp háng, mà ngược lại cần vận động sớm. Phải bắt đầu tập luyện ngay khi tỉnh dậy trong phòng hồi sức.
- Giảm đau, sưng phù sau phẫu thuật
- Phòng ngừa các biến chứng hô hấp và mạch máu.
- Phòng trật khớp hoặc bán trật khớp
- PHCN di chuyển: Đạt được độc lập chức năng trước khi xuất viện.
- Phòng ngừa ức chế phản xạ và làm chậm tiến trình teo cơ ở chân phẫu thuật.
- Phục hồi lại tầm vận động và kiểm soát vận động chủ động
Lưu ý sau phẩu thuật thay khớp háng:
- Không gập hông quá 90 độ
- Không ngồi ghế thấp.
- Khi ngồi xuống ghế/ giường, nhìn lên trần nhà để tránh cúi người phía trước
- Không sử dụng nhà vệ sinh ngồi xổm
- Không tắm bồn
- Không cúi nhặt vật, không nghiêng ra phía trước khi ngồi
- Không nằm nghiêng bên bệnh cho đến khi được cho phép
- Nếu nằm nghiêng bên lành, phải đặt một gối to giữa hai chân
- Không đứng/ ngồi/ nằm với tư thế hai bàn chân hướng vào nhau
- Khi từ ngồi đứng lên,trượt người ra rìa ghế/giường rồi đứng dậy
- Không giữ chân ở một vị thế quá 30 phút
