Vẹo cột sống – Nguyên nhân và cách điều trị

Vẹo cột sống là gì?

Vẹo cột sống ( Scoliosis) là thuật ngữ để chỉ tình trạng cong của cột sống sang phía bên của trục cơ thể và vẹo của các thân đốt sống theo trục của mặt phẳng ngang

Cột sống bình thường khi nhìn ngang có đường cong uyển chuyển, ngửa ra trước ở đoạn cổ, cong ra sau ở đoạn lưng, ưỡn nhẹ ra trước ở đoạn thắt lưng và xương cùng cụt tạo thành một khối cong ra phía sau. Khi nhìn thẳng từ sau ra trước hoặc từ trước ra sau đều là một đường thẳng từ đỉnh đầu xuống đỉnh xương cùng cụt.

Vẹo cột sống là sự cong vẹo bất thường của cột sống. Có nhiều loại tùy theo nguyên nhân và độ tuổi phát hiện bệnh. Tùy theo mức độ nặng của đường cong, nguy cơ tăng nặng thêm mà vẹo cột sống có thể được điều trị bằng cách điều chỉnh tư thế và theo dõi, mang áo nẹp chỉnh hình, hoặc mổ nắn chỉnh.

Nhiều trường hợp cột sống bị biến dạng kết hợp nhiều kiểu: vừa vẹo, vừa xoay vặn xoắn; vừa vẹo vừa còng; hoặc vừa vẹo vừa ưỡn,… Vẹo cột sống gặp ở bé gái nhiều gấp đôi bé trai, thường gặp nhất là sau 10 tuổi.

Những đối tượng dễ bị vẹo cột sống gồm:

• Người có sinh hoạt đi, đứng, ngồi, nằm thường xuyên sai tư thế.
• Ăn uống thiếu dinh dưỡng.
• Tiền sử gia đình có người bị vẹo cột sống.

Nguyên nhân gây vẹo cột sống

• Vẹo cột sống không rõ nguyên nhân chiếm 80% trường hợp
• Vẹo cột sống chức năng (functional scoliosis): Cột sống bình thường nhưng bị cong vẹo do sự bất thường ở một nơi nào đó trên cơ thể, ví dụ như do tật chân cao chân thấp, do co thắt cơ lưng …
• Vẹo cột sống thần kinh – cơ (neuromuscular scoliosis): Sự bất thường xảy ra trong quá trình hình thành xương sống. Trong quá trình phát triển thai nhi, sự tạo thành xương sống không hoàn chỉnh hoặc các đốt sống không tách rời nhau được. Những trẻ bị vẹo cột sống này thường có kèm theo các bệnh lý khác, bao gồm các khuyết tật bẩm sinh, loạn dưỡng cơ, bại não hoặc bệnh Marfan. Những trẻ này, cột sống thường bị uốn cong hình chữ C và yếu cơ 1 bên, không thể tự giữ tư thế đứng thẳng được. Nếu vẹo cột sống xuất hiện ngay lúc mới sinh, gọi là vẹo cột sống bẩm sinh (congenital scoliosis). Loại này nặng hơn các loại khác rất nhiều và cần phải can thiệp điều trị sớm hơn.
• Vẹo cột sống do thoái hóa (degenerative scoliosis): Các loại vẹo cột sống khác chỉ gặp ở trẻ nhỏ và tuổi teen (dưới 20 tuổi), vẹo cột sống do thoái hóa chỉ xảy ra ở người lớn tuổi do biến đổi thoái hóa. Do sự suy yếu của hệ thống dây chằng và các cấu trúc mô mềm khác quanh cột sống, kết hợp với sự tạo các gai xương bất thường gây nên sự cong vẹo bất thường của cột sống. Vẹo cột sống thoái hóa cũng có thể do loãng xương, gãy lún đốt sống hoặc do thoái hóa đĩa đệm.
• Các nguyên nhân khác: Tư thế xấu khi học, làm việc, di chuyển, sử dụng balo và tập thể duicj không đúng cách.

Nhận biết dấu hiệu cột sống bị cong vẹo

Khi bị vẹo cột sống, người bệnh sẽ có các dấu hiệu bất thường như sau:

• Gai đốt sống không thẳng hàng.
• Dốc hai vai không đều nhau, bên thấp bên cao.
• Phần xương bả vai nhô ra bất thường.
• Khoảng cách từ 2 mỏm xương đến bả vai không bằng nhau.
• Tam giác eo tạo ra giữa thân và cánh tay có độ hẹp, rộng không giống nhau.
• Khi cột sống bị xoáy vặn khiến xương sườn lồi lên, thăn lưng mất cân đối.
• Nếu bị gù thì quan sát thấy lưng tròn, vai thấp, bụng nhô, đầu ngả ra phía trước. Nếu bị ưỡn, phần trên của thân hơi ngả về phía sau, bụng xệ xuống.

Khi tình trạng cong vẹo cột sống trở nên nghiêm trọng, người bệnh có thể gặp các triệu chứng khác kèm theo như:

• Đau lưng.
• Không có khả năng đứng thẳng.
• Chân bị đau, tê hoặc yếu đi đáng kể.
• Rối loạn chức năng ruột hoặc bàng quang.

Phương pháp điều trị vẹo cột sống hiệu quả

Để chữa vẹo cột sống, người bệnh có thể áp dụng rất nhiều cách. Tuy nhiên, tùy thuộc vào mức độ cong vẹo cột sống, bác sĩ sẽ đề ra hướng điều trị phù hợp.

• Vật lý trị liệu
• Phẫu thuật:  là lựa chọn của nhiều bệnh nhân với mong muốn sớm cải thiện đường cong cột sống. Tuy nhiên,  phẫu thuật chỉ là giải pháp cuối cùng khi mức độ vẹo cột sống của bệnh nhân quá nặng và các phương pháp bảo tồn không còn tác dụng. Đặc biệt với các bệnh nhi nhỏ tuổi, phẫu thuật tiềm ẩn khá nhiều rủi ro vì có thể gây sốc thuốc, hôn mê, liệt do tổn thương hệ thần kinh…